Wegduiken of geeuwen was er niet bij voor wie hier ondergebracht werd tijdens de Duitse bezetting in de jaren veertig. Wie niet meteen uitvoerde wat er gebulderd werd, kreeg een slag, een stoot of een trap en werd de huid vol gescholden. Niet af en toe eens, maar dag in dag uit, maanden aan een stuk. 'Stuk' is ook het woord waarmee de nieuwkomers telkens werden benoemd: 'vier stuks afgeleverd'.
Zaal na zaal, binnenplaats na binnenplaats krijgen de zesdejaars meer inkijk in de wrede, onmenselijke en ontmenselijkende praktijken die in dit fort plaatsvonden: de folteringen, de slavenarbeid, de honger, de vernederingen. De hoofdbedoeling: mensen kraken, zowel fysiek als psychisch.
Wanneer de gids ons na een rondleiding van twee uur weer de vrijheid in stuurt, ademen we opgelucht wat verse zuurstof in, stappen de bus weer op en rijden naar Mechelen.
Het lot van de gevangenen in Breendonk was hard, maar de bedoeling die de nazi's met de Dossinkazerne hadden overtrof het nog in gruwel: niets minder dan de volledige uitroeiing van een ras. Zes miljoen joden werden de dood in gejaagd.
In Mechelen probeerden de gidsen ons aan het verstand te brengen hoe zoiets mogelijk was: door mensen uit te sluiten, te stigmatiseren, te isoleren en stap voor stap te werken. Het gebeurde zo geleidelijk en zo slinks dat veel mensen zich aanvankelijk zelf kwamen aanbieden.
Met foto's, getuigenissen en achtergrondinformatie kregen we een beeld van wat er gebeurde, maar elke verdieping ('Massa', 'Angst') legde ook de link met recentere gebeurtenissen: de genocide in Rwanda, de apartheid in Zuid-Afrika, het racisme in de Verenigde Staten.
Als één ding duidelijk is na deze excursie, dan wel dit: dat stigmatisering en discriminatie afschuwelijke mechanismen zijn die vreselijke gevolgen kunnen hebben, maar dat het mogelijk is je ertegen te verzetten, als groep of als individu.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten